Jesteś tu:Historia / Ciekawostki historyczne / "Bitwa o wodę" w Bredynkach na tle polskich walk niepodległościowych

"Bitwa o wodę" w Bredynkach na tle polskich walk niepodległościowych


Wstawiony przez admin 04 wrzesień 2004

Wieś Bredynki leży w południowej części Warmii. Jej początki sięgają połowy wieku XVI. Została ona założona w trakcie czwartego etapu osadnictwa na Warmii. Przyczyny tak późnej kolonizacji tych obszarów były trzy: geograficzna, polityczno - administracyjna i demograficzna. Tereny te, to północno - zachodnia część dawnej Puszczy Galindzkiej - narażona najbardziej na napady litewskie - z nieuregulowanym prawem własności - między zakonem krzyżackim a biskupstwem warmińskim. Długo toczył się spór, który został rozstrzygnięty w 1374 roku na korzyść biskupa Henryka Sorbona.

Nowo zakładanym wsiom na obszarze biskupstwa warmińskiego nadawano zazwyczaj prawo chełmińskie, ale nie rzadko były też wypadki nadawania ziemi na prawie pruskim. Wynikało to z faktu, że w XV wieku na Warmii liczba przybyszów nie była zbyt wielka, a ludność jej składała się w połowie (między innymi w komornictwie reszelskim nawet w 75 %) z Prusów. Być może stad też urzędową nazwa wsi brzmiała Bredinken i była zniekształceniem staropolskiej nazwy braydis - co po prusku znaczy łoś.
W większości nowo zakładanych wsi powstawały karczmy, nadawane zasłużonym w czasie kolonizacji zasadźcom, a potem sołtysom, czy też innym zasłużonym obywatelom.

Wieś Bredynki należy do młodszych osiedli chłopskich na Warmii. Osada ta została założona pod nazwa Nowa Wieś, łącznie ze Stanclewem, na skraju wielkiego biskupiego lasu nazwanego Sadłowskim Lasem na, 55 włókach gruntu, jako biskupia wieś czynszowa w komornictwie reszelskim. Miało to miejsce 8 stycznia 1569 roku na mocy dokumentu wystawionego w Lidzbarku
Warmińskim przez biskupa Stanisława Hozjusza.

Przedsięwzięcie lokacji wsi zostało powierzone Serafinowi Zarębie, który za kwotę 450 grzywien otrzymał po pięć włók gruntu zarówno w Bredynkach jak i w Stancłewie, na mocy zapisu, wolnych od czynszu i szarwarku tj. prac służebnych na rzecz właściciela gruntu. Został on także mianowany sołtysem. Być może pierwsza lokacja była nieudana lub według opracowania biskupa Marcina Kromera najwcześniejszej księgi uposażeń biskupstwa warmińskiego -tenże biskup odnowił dokument lokacyjny l marca 1588 roku.

W roku 1599 kardynał Andrzej Batory zezwolił sołtysowi na otwarcie we wsi karczmy. Zaręba musiał być efektywnym lokatorem, ponieważ według wykazów warmińskich wynika, że w roku 1587 w Stancłewie mieszkało 20, a w Bredynkach 30 chłopów czynszowych, z których każdy obrabiał 2 włóki ziemi. Płacili oni roczny czynsz i mogli się ubiegać w komornictwie w Reszlu o prawo do polowania.
Prawdopodobnie działania wojenne w XVII wieku spowodowały poważne zniszczenia w Bredynkach. W roku 1615 mamy 24 łany czynszowe, w 1656 roku było tam tylko 10 chłopów i sołtys, a w roku 1718 ponowny wzrost - 32 łany czynszowe.

Jeszcze przed rokiem 1600 Johannes von Hatten, ekonom biskupa Marcina Kromera sprzedał człowiekowi o nazwisku Albert miejsce na założenie młyna w Bredynkach za kwotę 150 marek. Parcela liczyła dwie włóki ziemi. Po spłaceniu umówionej kwoty biskup Szymon Rudnicki nadał mu 18 maja 1605 roku przywilej młyński.

Od 1756 roku młyn i karczma znajdowały się w rękach jednej osoby. Było tak również w roku 1772, kiedy Warmia była częścią Prus.
Nieco wiadomości na temat wyglądu wsi na przełomie XVI/ XVII wieku możemy doszukać się na mapie wsi Bredynki i mapie wsi Stanclewo z roku 1600, znajdujących się w Archiwum Diecezji Warmińskiej w Olsztynie. Mapy tę sporządzono prawdopodobnie z powodu przewlekłego sporu między wsią Bredynki a wsią Stanclewo o jedna włókę ziemi położoną przy ich granicy. Spór rozstrzygnięto polubownie w 1600 roku, przyjmując za podstawę rozdziału gruntów obu wsi granicę wytyczoną wcześniej podczas lokalizacji Stanclewa i Bredynek w roku 1569.

Jan Daśko. Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Józefa Wojakowskiego

Reklama






Tłumaczenia