Historia

Epoka żelaza rozpoczyna się na Warmii i Mazurach około 550 roku p.n.e. Począwszy od tego czasu ludzie coraz to częściej używali przedmiotów wykonanych z żelaza i, co jest bardzo ważne, produkowali je również na miejscu z lokalnych rud darniowych. Nie zaprzestano jednak używać równocześnie przedmiotów brązowych, kamiennych i kościanych.

W przeciwieństwie do okresów poprzednich okres rzymski (od początku n.e. do około 400 n.e.) cechuje się niesłychanym ubóstwem znalezisk z powiatu Biskupieckiego. Jest to tym dziwniejsze, że na pozostałym obszarze Warmii i Mazur istnieje najwięcej stanowisk właśnie z tego okresu. Nastąpił wówczas gwałtowny wzrost liczby ludności, a przemiany społeczne rozpoczęte w poprzednim .

Następny okres - wczesne średniowiecze zmienił obraz osadnictwa powiatu Biskupieckiego. Dwa pierwsze wieki (400-600 n.e.) nazywane są niekiedy okresem wędrówek ludów i uważane za okres przeżytkowy czasów starożytnych. Prusowie nie brali udziału w masowych wędrówkach ludów po Europie, jak to czyniły plemiona germańskie i słowiańskie.

Na podstawie bulli papieża Inocentego IV z 29 lipca 1243 podbite przez zakon krzyżacki ziemie Prusów podzielone zostały na cztery diecezje: chełmińską, pomezańską, sambijską i warmińską. Największa z nich była diecezja warmińska obejmująca całą środkową część Prus.

Założone w połowie XIV wieku wsie i majątki w południowej części komornictwa jeziorańskiego, w skład którego wchodził później Biskupiec, były bardzo oddalone od istniejących już osad miejskich: Barczewa, Jezioran i Reszla, a w okresie kolonizacji punkt centralny kolonizowanego obszaru stanowiły zawsze miasta.

Na północnym brzegu rzeczki Dymer, na wzniesieniu naprzeciw kościoła katolickiego, stał zamek biskupi. Zarządzał nim burgrabia, który równocześnie sprawował urząd sędziego nad mieszkańcami okolicznych wsi pruskich, ściągał czynsz od sołtysów i przyjmował daniny w naturze.

Ustęp dokumentu lokacyjnego Biskupca dotyczący wymiaru sprawiedliwości brzmi: "Wyżej wymieniony Jan z Mokin, jego dziedzice i prawni następcy mają otrzymać dziesięć wolnych włók spośród sześćdziesięciu wymienionych wraz z prawem niższego sądownictwa aż do czterech szelągów, a z wyższego sądownictwa w sprawach gardłowych, o czym będzie decydował nasz wójt, otrzymają oni od nas trze